به گزارش بیداربورس، رئیس هیأت مدیره کارگزاری ایساتیس پویا با اشاره به پیشینه معاملات کشف پریمیوم در بورس کالا، گفت: بورس کالای ایران از سه بازار اصلی شامل بازار معاملات فیزیکی، بازار مشتقه و بازار مالی تشکیل شده است که در هر کدام از این بازار ها گروه های کالایی و ابزار مختلف معامله می شوند.

وی در این باره توضیح داد: قراردادهای «کشف پریمیوم» در بازار فیزیکی بورس کالا (با هدف اصلی مبادله و تحویل کالا) و به عنوان قراردادهای بلندمدت مورد تصویب شورای عالی بورس قرار گرفته است. این معاملات برای نخستین بار در اسفند ۱۳۹۶ با انجام معامله ۱.۵ میلیون تن وکیوم باتوم در بورس کالا رونمایی شد که تاکنون به جز وکیوم باتوم، قیر و صنایع پالایشی نیز از این ابزار نوین مالی در بازار سرمایه بهره برده‌اند.  
 

روش معاملات

مهدی حاجی غلام سریزدی در توضیح معاملات کشف پریمیوم، گفت: این روش معامله، نوعی قرارداد است که به موجب آن طرفین متعهد می شوند در زمان مشخصی از آینده (تحویل، حمل یا بارگیری) کالا را بر اساس قیمت نهایی (قیمت مبنا به علاوه مابه التفاوت توافق شده) معامله کنند. در این نوع قراردادها تحویل کالا در آینده در یک یا چند سررسید و تعیین قیمت معامله بر اساس فرمول از قبل تعیین‌شده (بر مبنای قیمت‌های مرجع) و به طور شناور انجام می شود.
وی افزود: در این معاملات خریدار بخشی از ثمن معامله را در زمان توافق، به فروشنده پرداخت می کند و تسویه مابقی وجه متعاقباً و براساس شرایطی انجام می شود که در زمان عقد قرارداد مشخص شده است. در این قرارداد، ﭘﺮﻳﻤﻴﻮم ﻣﺒﻠﻎ ﻳﺎ درﺻﺪی اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﻬﺖ ﻣﺤﺎسبه ﻗﻴﻤﺖ ﻧﻬﺎیی ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺒﻨﺎ اﺿﺎﻓﻪ ﻳﺎ از ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺒﻨﺎ ﻛﺴﺮ میﺷﻮد و قیمت مبنا ﻗﻴﻤﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در زﻣﺎن ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه در اﻃﻼﻋﻴﻪ ﻋﺮﺿﻪ، ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺮﺟﻊ ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل ﺑﻮرس اﻋﻼم می شود.
 

تفاوت با معاملات سلف

این عضو هیأت مدیره کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار در بررسی تفاوت این معاملات با معاملات سلف، تشریح کرد: قراردادهای کشف پریمیوم و قراردادهای سلف در «نحوه پرداخت» و «نوع قیمت‌گذاری» با هم تفاوت هایی دارند. در قرارداد «سلف» تمام ارزش معامله در زمان معامله پرداخت می‌شود، اما در قرارداد کشف پریمیوم نیاز به تودیع کل مبلغ معامله در زمان حال نیست و در ابتدای انجام توافق، طرفین باید قسمتی از ارزش حدودی معامله (معمولاً ۷ تا ۱۰ درصد) را نزد اتاق پایاپای به عنوان ضمانت تودیع کنند.
حاجی غلام سریزدی ادامه داد: در معاملات سلف خریداران روی کل قیمت رقابت می‌کنند و قیمت نهایی در زمان حال نهایی می شود، اما در قرارداد کشف پریمیوم خریداران تنها  بر صرف و یا کسر قیمت نسبت به قیمت مبنا، باهم به رقابت می‌پردازند و در موعد تحویل قیمت صرف یا کسر رقابت شده به قیمت مبنا اضافه می‌شود.
وی در بررسی این معاملات در بازارهای بین المللی بیان کرد: قراردادهای کشف پریمیوم در سایر بازارهای بین المللی از قبیل بورس فلزات لندن نیز مورد استفاده قرار می شود، گرچه تفاوت‌هایی نیز در نوع اجرای آن وجود دارد. در بورس فلزات لندن به دلیل گستردگی دامنه انبارهای پذیرش شده در کشورهای مختلف، خریدار محصولی را از یک عرضه‌کننده خریداری می‌کند، اما محل تحویل از سوی عرضه‌کننده تعیین می‌شود. این در حالی است که خریداران تمایل دارند کالا را در منطقه‌ای دیگر تحویل بگیرند به همین دلیل، با کمک قراردادهای پریمیوم خریدار می‌تواند کالای مشابه را از انبار دیگری در یک منطقه یا کشور دیگری تحویل بگیرد.
 

مزایا

عضو هیأت پذیرش شرکت بورس کالای ایران با اشاره به فواید معاملات کشف پریمیوم گفت: امکان برنامه ریزی در تولید و تامین مواد اولیه به صورت منظم، پایدار و بلندمدت برای خریدار، امکان برنامه ریزی و شناسایی دقیق نیاز بازار داخل توسط فروشنده، پوشش ریسک ناشی از نوسانات احتمالی در قیمت ها، حل مشکل نقدینگی و سرمایه در گردش برای شرکت های تولیدی، کمک به رونق تولید و همچنین افزایش قدرت پیش بینی قیمت ها در دوره های زمانی مختلف برای فعالان بازار سرمایه از مهمترین مزایای قراردادهای کشف پریمیوم است.
 

 پیشنهاد

حاجی غلام سریزدی، قراردادهای کشف پریمیوم را موجب تسهیل تجارت پویا و بهبود تجارت در طول زنجیره محصول دانست و افزود: از طرفی دیگر، با انجام این معاملات ریسک های تجاری ناشی از عدم فروش کالا برای عرضه کننده و عدم دسترسی و تامین کالا برای خریداران پوشش داده می شود، همچنین این روش معامله موجب کاهش ریسک نوسانات قیمت کالامی شود؛ براین اساس، پیشنهاد می شود ضمن فرهنگ سازی و آشنا کردن مدیران شرکت های بالادستی و صنایع پایین دستی با این ابزار نوین مالی زمینه  استفاده از این نوع قراردادها در سایر کالاها از قبیل سنگ آهن، پلی اتیلن ها و کالاهای مشابه فراهم شود.